We Heat Game - Serious Game voor de warmtetransitie - Hoe werkt het?
We Heat Game
WeGo Sustainable heeft in samenwerking met de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RvO) de We Heat Game ontwikkeld. De We Heat Game is een serious game die een bijdrage levert aan het versnellen van de warmtetransitie. Dit door bewustwording en draagvlakcreatie centraal te stellen. De game werkt op een vergelijkbare wijze zoals de eerder ontwikkelde We-Energy Game. Op basis van rollen worden de verschillende stakeholders in de energietransitie vertegenwoordigd. Het warmtespel komt ook dicht bij de deelnemer, want een spel spelen met je eigen dorp en/of stad geeft een betere connectie met het onderwerp.
In deze blog worden duurzame energiebronnen onder de loep genomen en wordt er gekeken naar de relatie tot de warmtetransitie en de scores voor elke rol in het spel.
De rollen/stakeholders
Hier volgt een korte introductie over de verschillende rollen in de We Heat Game en hoe deze rollen zich verhouden tot de scores per duurzame energiebron. Tijdens het spelen van het spel is er minimaal één speler per rol. Om het spel te kunnen spelen, zijn er minimaal vijf spelers nodig, waarbij wetgeving buiten beschouwing wordt gelaten (maar niet onbelangrijk is!). Ideaal zijn dus zes deelnemers. De onderstaande rollen worden ook wel aangeduid als de belangrijke stakeholders.
De rollen in de We Heat Game
- Productie
- Mens
- Winst
- Planeet
- Balans
- Wetgeving
Productie
De productie is een eenvoudige rol om de scores voor te bepalen. Hoeveel energie produceert een bepaalde bron? De taak van productie lijkt dan ook simpel, zoveel mogelijk produceren. Je grootste vrienden zijn de planeet en de winst, maar kun je ook de mensen overtuigen en hoe ga je jouw productie opslaan en verspreiden? De netwerkbeheerder en jij hebben nog veel te discussiëren.
Mensen
De mensen, toch wel de meest complexe rol in het energiespel om de scores voor te bepalen. Wat jij vindt, daar denkt een ander misschien anders over en vice versa. Dat is precies de reden dat we gekozen hebben om per workshop je eigen mening te laten gelden. Bepaal voor jouw eigen situatie in het dorp of stad, of misschien per persoon, wat je van de duurzame energiebronnen vindt. Het is een leuk nieuw element dat de discussie extra gaat aanwakkeren met de andere rollen.
Winst
“Leuk idee! Maar wat kost dat?” Dat geld een belangrijke rol speelt dat weten we allemaal. Bij de winst wordt er gekeken of het uiteindelijk positief of negatief is. Iets wat veel produceert zal je aandacht trekken. Voor investeringen is overtuiging nodig. Hoe wordt de winst verdeeld? Is dat voor de coöperatieve beweging, voor de investeerders en grotere bedrijven, of misschien een mix van verschillende partijen?
Planeet
CO2 besparen en van de fossiele brandstoffen af. Duurzame energiebronnen zijn de beste opties en zijn gericht op een groene toekomst. In de energietransitie is het belangrijk dat iedereen een steentje bijdraagt en we verwachten dat niet alles zonder moeilijkheden zal verlopen. Om de planeet te verduurzamen, moet er hard worden gewerkt aan het creëren van draagvlak.
Balans
Kan het netwerk het aan? Dat is een vraag die regelmatig gesteld wordt, maar wat wordt daar eigenlijk mee bedoeld? De hele dag door is er een aanbod en vraag naar energie. Op sommige momenten is dat meer dan op andere momenten. Die hoge vraag of aanbod naar energie noemen we piekbelasting. Wanneer de meeste mensen rond 18:00 thuis zijn van het werk, dat is een mooi voorbeeld van een piek. De vraag stijgt en er ontstaat een piek op het netwerk. Zonne-energie produceert overdag veel en in de avond natuurlijk niks. Dan is er overdag meer aanbod dan in de avond. Het is de taak om hier een balans in te vinden. Productie en jij hebben veel met elkaar af te stemmen en de mensen kunnen je meer helpen dan dat ze zelf misschien weten.
Wetgeving
Hoe snel kan iets gerealiseerd worden, binnen de richtlijnen van de wet. Een kerncentrale zou misschien een interessante optie zijn, maar wat als het nog 50 jaar duurt voordat die gebouwd mag worden? Eén van de grootste windturbines? Wat als dat ook nog 12 jaar duurt. Wat moet er in de tussentijd gebeuren? Kijk met de andere rollen naar haalbaarheid of bespreek welke regel- en wetgeving aangepast moet worden om de energietransitie te versnellen.
Isolatie
Een goed beginpunt voor iedere huishouding is isoleren. Isolatie produceert natuurlijk niets, maar je verliest minder warmte en in de zomer blijft het koeler. Het vereist een investering, maar er zijn steeds meer regelingen die helpen bij het verduurzamen van het huis. De overheid ziet deze verandering graag gebeuren. De energiebehoefte gaat omlaag en daarmee ook de energierekening, wat niet alleen gunstig is voor het milieu, maar ook voor de portemonnee. Wanneer iedereen in heel Nederland isoleert, is de energiebehoefte lager en wordt het netwerk minder belast.
Het is natuurlijk een goede kaart om tijdens het spel te gebruiken, maar is het niet te mooi om waar te zijn? Er zit natuurlijk een ‘maar’ kant aan deze kaart. De kaart kan slechts vier keer worden gespeeld: van energielabel G naar E (1), van E naar C (2), van C naar A (3) en als laatste van A naar A++ (4). Dan stopt het besparen. Voor sommige energiebronnen is isolatie noodzakelijk voordat ze geplaatst kunnen worden.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie: 0 punten
Winst : -5 punten
Planeet : 18 punten
Netwerk : 5 punten
Wetgeving : 10 punten
Zonnecollectoren op het dak
Zonnecollectoren leveren relatief veel op per m2, maar er is natuurlijk een limiet aan hoeveel zonnecollectoren er op één dak passen, of het dak geschikt is voor panelen is maar de vraag. Nu doet de gemeente niet zo moeilijk over het plaatsen van panelen. Met de hernieuwbare energie van de zon is het zeer goed voor de planeet en levert het een mooie vermindering van de energierekening op, maar dat is dan wel gedurende de dag! Opgeslagen warmte moet compenseren voor de uren dat de zon niet schijnt. En wanneer er geen energie is opgeslagen moet het vanuit het netwerk komen en dat zorgt voor de welbekende ‘piekbelastingen op het net’.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 1 punten
Winst : 1 punten
Planeet : 1 punten
Balans : -1 punten
Wetgeving : 2 punten
Zonnepark
Terwijl ruimtelijke beperkingen een probleem kunnen zijn op daken, is dat niet het geval bij een zonnepark. Een groot veld waarbij alle m2 zo efficiënt mogelijk worden benut. Het produceert veel en levert geld op, maar het neemt ook een hoop ruimte in beslag. Vanwege het streven naar 50% lokaal eigenaarschap vanuit de Regionale Energiestrategie en de omgevingsvisie, is het niet zo eenvoudig om een zonnepark te realiseren. Het kan even duren voordat er een geschikte locatie wordt gevonden en er draagvlak wordt gecreëerd bij de bewoners. Veel productie brengt ook andere uitdagingen met zich mee. Zo moet er een goede aansluiting zijn op een warmtenet. Overdag wordt er warmte geproduceerd en dit zou opgeslagen kunnen worden in een seizoen opslag, om de belasting van het warmtenet en de pieken te verminderen.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 22 punten
Winst : 35 punten
Planeet : 45 punten
Balans : -13 punten
Wetgeving : -4 punten
Diepe geothermie
Een nieuw element in de warmtegame is de dobbelsteen. Onder de streep is het ongeveer 50/50 of diepe geothermie een kans van slagen heeft. Dit heeft te maken met de plek waar er in de grond geboord wordt en of de grond voldoende vloeistof toelaat. Wanneer dit succesvol is, levert het een gigantische productie op en betekent dat er winst te behalen is. Omdat er geen CO2 geproduceerd wordt, is de planeet hier ook blij mee. Geothermie is niet afhankelijk van de dag- en nachtcyclus, op elk moment van de dag kan er aanspraak gemaakt worden op warmte. Zoals bij elk project waarbij je de grond in gaat, is het nog niet zo makkelijk om hier de juiste vergunningen voor te krijgen. Wet- en regelgeving zijn een pittig obstakel in dit geval. En niet te vergeten, de kans dat het allemaal niet doorgaat, is ook 50%!
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 42 punten
Winst : 40 punten
Planeet : 26 punten
Balans : 40 punten
Wetgeving : -20 punten
Hout kappen voor houtkachels
Bij hout kappen voor houtkachels wordt er niet meteen aan hernieuwbare energie gedacht. Toch kan dit op verschillende manieren wel het geval zijn. Er worden bossen gekapt om vervolgens deze opnieuw te planten. Ook lokale restafval uit bossen kan gebruikt worden voor verbranding. Bij de verbranding komt CO2 vrij, dit kan opgevangen worden en naar de lokale industrie worden getransporteerd om zo weer te hergebruiken. Veel gekapt hout wordt geïmporteerd. Het vervoeren van het hout, wordt vaak nog gedaan met machines die draaien op fossiele brandstof. Is het dan nog een duurzame optie? Een goede stelling om verder op te discussiëren.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 1 punten
Winst : -1 punten
Planeet : 1 punten
Balans : 1 punten
Wetgeving : 3 punten
Houtkachels
Hout dat duurzaam gekapt is, kan worden gebruikt in de houtkachels/boilers. Door het verbranden van hout kan het huis worden verwarmd. Door het installeren van een buffervat kan de geproduceerde warmte worden gebruikt om water te verwarmen en dit op te slaan voor later gebruik. Nu staat de productie op 0 maar in vergelijking met de andere duurzame bronnen is de productie zo laag dat het nauwelijks tot niets oplevert. Hout als grondstof kost in vergelijking met het aanschaffen van zonnewarmtepanelen vrij weinig en wordt er aan het einde van de maand bespaard op de energierekening. Met wat eigen inzet valt er eigenlijk wel wat winst te behalen. Toch komt er bij verbranding fijnstof en C02 vrij. Wat kan hiermee gedaan worden? Wat is het effect als ieder huishouden overging op houtkachels?
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 0 punten
Winst : 4 punten
Planeet : -1 punten
Balans : 0 punten
Wetgeving : 5 punten
Groente, Fruit en Tuinafval - GFT
Hout dat duurzaam gekapt is, kan worden gebruikt in houtkachels/boilers. Door het verbranden van hout kan het huis worden verwarmd. Door het installeren van een buffervat kan de geproduceerde warmte worden gebruikt om water te verwarmen en opgeslagen worden voor later gebruik. Hoewel de huidige productie op 0 staat, is het rendement in vergelijking met andere duurzame bronnen zo laag dat het nauwelijks iets oplevert. Hout als grondstof kost in vergelijking met het aanschaffen van zonnewarmtepanelen vrij weinig, en aan het einde van de maand wordt er bespaard op de energierekening. Met wat eigen inzet is er eigenlijk wel winst te behalen. Toch komt er bij verbranding fijnstof en CO2 vrij. Wat kan hiermee gedaan worden? Wat is het effect als ieder huishouden overging op houtkachels?
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 1 punten
Winst : -1 punten
Planeet : -1 punten
Balans : 1 punten
Wetgeving : 1 punten
Warmteopslag in huis
Wanneer je warmte gaat opslaan is er altijd sprake van een verlies van energie. Wat er is opgewekt, wordt niet 100% opgeslagen. Opgeslagen warmte is wel gunstig voor de energierekening. Er is minder energie nodig vanaf het net en over geproduceerde/niet gebruikte warmte wordt weer hergebruikt.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : -1 punten
Winst : -1 punten
Planeet : -1 punten
Balans : 5 punten
Wetgeving : 2 punten
Elektrische luchtwarmtepomp
Ha! Daar is weer een duurzame bron met alleen maar pluspunten. Dus, wat zit hier achter? Voor de elektrische luchtwarmtepomp is er een energielabel van minimaal B of hoger nodig. Dat betekent dat er eerst geïsoleerd moet worden, voordat deze duurzame bron beschikbaar wordt. De overheid wil mensen d.m.v. subsidies stimuleren het huis te verduurzamen. Dit maakt het voor mensen aantrekkelijker om aan de slag te gaan met isoleren en het aanschaffen van een elektrische luchtwarmtepomp. Onder de streep bespaart het veel energie en wordt de energierekening een stuk minder.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 3 punten
Winst : 4 punten
Planeet : 2 punten
Balans : 2 punten
Wetgeving : 10 punten
Warmtenet / warmtedistributienet
Een warmtenet is een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Zo zijn veel duurzame bronnen niet mogelijk wanneer de opgeleverde energie niet getransporteerd kan worden. Een warmtenet is cruciaal in vele plannen maar vereist ook een flinke investering. Niet alleen financieel maar ook op het gebied van draagvlak creatie. De gehele infrastructuur moet namelijk worden aangepast om de energie van de plek van opwek te transporteren naar de verschillende huishoudens.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 0 punten
Winst : -10 punten
Planeet : -13 punten
Balans : 3 punten
Wetgeving : -10 punten
Restwarmte
Industrieën produceren massale hoeveelheden warmte en daar blijft een deel van over. Wat overblijft noemen we restwarmte. Deze restwarmte kan gebruikt worden om huizen en kantoorpanden te verwarmen. Er valt veel winst te behalen vanuit de industrie voor zowel winst als de planeet. Wanneer de punten allemaal positief zijn, kan het natuurlijk niet anders dat er een ‘maar’ kant aan het verhaal zit. Er is wel een warmtenet nodig en dit brengt minpunten met zich mee. De restwarmte is heel positief voor alle rollen, maar dan moet er geïnvesteerd worden in de faciliteiten. En wat als de bedrijven hun restwarmte niet zomaar op willen geven?
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 28 punten
Winst : 60 punten
Planeet : 57 punten
Balans : 10 punten
Wetgeving : 20 punten
(seizoen) Warmteopslag
Opslaan van energie betekent altijd dat er een gedeelte van de energie verloren gaat. Voor een seizoen warmteopslag is er een warmtenet nodig om de warmte te vervoeren en op te slaan. Een warmtenet is een flinke investering en het plaatsen van de opslag is ook een prijzige klus. Het grote voordeel van een tank in de grond, is dat pieken makkelijker opgevangen kunnen worden, omdat er meer energie opgeslagen is. Door het warmtenet is het ook makkelijker om aanspraak te doen op deze warmte en dit te verdelen onder huizen en bedrijven die aangesloten zijn op het net. Tenslotte kan een seizoensopslag ook verkoeling in de zomer leveren.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : -2 punten
Winst : -10 punten
Planeet : -2 punten
Balans : 20 punten
Wetgeving : -10 punten
Agrarisch afval
Het vergisten van agrarisch afval en het ontwikkelen van biogas levert redelijk wat energie op. Het verzamelen en verwerken van deze grondstoffen is een arbeidsintensief proces, dat vaak nog wordt gedaan met machines die op fossiele brandstof draaien. Het agrarisch afval is een restproduct dus eigenlijk altijd wel aanwezig. Bermgras en snoeiafval kan ook werken als agrarisch afval. Maar wat heeft de natuur zelf nodig en wat kunnen wij gebruiken? Het behouden en stimuleren van biodiversiteit is iets wat mee genomen kan worden in de discussie.
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 2 punten
Winst : 1 punten
Planeet : 1 punten
Balans : 1 punten
Wetgeving : 3 punten
Energiegewassen
Maïs verbouwen om het te vergisten voor energie. Verschillende soorten gewassen laten groeien zodat het tot biogas verwerkt kan worden. Het is een complexere manier dan zonne-energie maar het is zeker mogelijk om op deze manier duurzame energie op te wekken. Maar op een grotere schaal vervoeren en verwerken van deze gewassen heeft ook meer impact op de planeet. Deze vorm van energie is dan weer niet afhankelijk van de de dag-nacht-cyclus en is gunstig voor het netwerk. Het verbouwen van energiegewassen brengt altijd een ethische vraag met zich mee. Willen wij wel goed voedsel vergisten om energie van te maken?
De rollen in het spel en de daarbij behorende scoren voor de deze kaart:
Productie : 3 punten
Winst : 1 punten
Planeet : -2 punten
Balans : 1 punten
Wetgeving : 2 punten
Nieuwsbrief
Start het dialoog met je netwerk!